Er zijn dagen dat je er niet bij stilstaat, maar de thee die je ’s morgens bij je ontbijt drinkt, heeft tienduizenden kilometers afgelegd. En of de plukkers een eerlijk loon ontvingen is zeer de vraag, want de wereldmarktprijs voor droge thee is nog altijd belachelijk laag.
Het goede nieuws is dat er een alternatief bestaat: Local Tea. Een Brabantse theeplantage, waar de oogst ambachtelijk wordt verwerkt. In een korte, transparante keten.

De timing van het bezoek had beter gekund. Op deze zonnige herfstdag schommelt de gevoelstemperatuur rond het vriespunt en dan is Zundert best een eindje fietsen vanaf station Breda. De route is omzoomd met kwekerijen van bomen en planten. Op een landweg in het buitengebied, amper 2 km van de Belgische grens, staat een reclamebord in de berm. ’Nederlandse thee’. Hier moet het zijn. Local Tea. Achter de hekken staan kassen, een paar hectare.

‘Koffie of thee?’ vraagt general manager Wouter Eckelmans, in zijn bescheiden kantoorruimte.
Even later beleef ik de persoonlijke primeur: voor het eerst van mijn leven proef ik groene thee van eigen bodem. Voordat ik iets van de smaak kan zeggen, zit Eckelmans al in de anekdotes. De gedreven prater heeft een verleden bij de ‘grote jongens’ in de voedingsmiddelen, Unilever en Douwe Egberts, was eindverantwoordelijk voor Pickwick, en is dus goed thuis in de theesector. Wouter: ‘We gingen eens op excursie naar een theeplantage, in Sri Lanka. Op het eerste gezicht oogt het fraai, een gestroomlijnd productieproces. Totdat je je realiseert hoe het leven van de plukkers eruit ziet. Ze zijn eigenlijk de lijfeigenen van de bazen, moderne slaven. Ze worden op de plantage geboren, krijgen wat onderwijs en werken er verder hun hele leven als plukker, tegen een hongerloon. Ik herinner me een vrouw die als een kind zo blij was, toen ik haar een pen gaf. Schrijnend, ik kan het niet anders zeggen. Als je dat eenmaal gezien hebt, snap je ook hoe het kan dat op de wereldmarkt de kiloprijs voor thee rond de 5 euro ligt.’ In één adem neemt hij iets gas terug:  ‘We kunnen niet de hele thee-industrie over één kam scheren. Er zijn ook plantages die serieus werken aan verbetering van arbeidsomstandigheden Maar feit blijft dat de wereldmarktprijs voor droge thee extreem laag is. Daarvan kun je plukkers geen fatsoenlijk loon betalen.’

Is tijdens zo’n ervaring Local Tea geboren?
‘Nee, de initiatiefnemer van Local Tea, Johan Jansen, een jonge Brabantse plantenkweker, was vooral gefascineerd door de vraag: kan de keten niet korter? Waarom verbouwen we de thee niet in ons land? Hij ging tien jaar geleden op stage naar China en begon daarna de zoektocht naar een theeplant die bestand was tegen ons klimaat.’

Maar thee is een subtropisch gewas…
‘Ja, maar er zijn ook plantages op 2000 meter, in de Himalaya, in India, Nepal, op Sri Lanka. Die planten krijgen af en toe een tik van de kou. Na jarenlang zoeken is uit verschillende soorten een selectie gemaakt van de sterkste varianten. Hier is Johan mee gaan veredelen om tot een sterke theeplant te komen die in onze lage landen kan worden geteeld. Er staan hier anderhalf miljoen theeplanten in de kassen, zonder verwarming, die goed bestand zijn tegen de kou. Het hele thee maakproces vindt hier plaats: het plukken, verwelken, vuren, drogen, blenden, etc.’

In 2018 is de startup begonnen. Waar staan jullie inmiddels?
‘De afzet groeit gestaag. Enkele grote supermarktketens hebben Local Tea in het assortiment (o.a. Jumbo, Plus, Coöp, Boon, Sligro en Makro en het Belgische Delhaize en Carrefour), met Albert Heijn zijn we in onderhandeling en zijn onze theeën vanaf maart 2023 in de schappen te vinden. Ook ketens als Holland & Barrett en Crisp bieden onze thee aan. We hebben een mooi product met een aansprekend verhaal; daar is veel animo voor. Komt ook door de maatschappelijke ophef over duurzaamheid. Op dit moment werken hier – afgezien van enkele seizoensarbeiders – 10 medewerkers. We maken 12 varianten thee, die we ook via onze webshop verkopen.’

Een pakje Local Tea kost € 2,79 per pakje in de supermarkt.
‘Het geeft te denken dat Nederlandse consumenten gewend zijn geraakt aan prijzen die eigenlijk niet kunnen. We zullen nooit kunnen concurreren met de thee uit lage-lonen-landen. Dus ook niet met de producten uit de schappen van prijsvechters. ‘Local tea’ is in termen van de groothandel een upper–mainstream-product. Maar als we door een groeiende afzet op grotere schaal kunnen gaan produceren, kan de prijs omlaag, door efficiencyslagen. Maar dan nog zullen we niet in de buurt komen van de huidige wereldmarktprijs voor thee. Die is belachelijk laag, gezien de arbeidsuren en de grondprijs.’

‘De huidige wereldmarktprijs voor thee is belachelijk laag, gezien de arbeidsuren en de grondprijs’

De korte keten is niet het enige speerpunt van Local Tea, jullie schermen ook met de ‘ambachtelijke bewerking’.
‘Het is initiatief is niet alleen genomen uit liefde voor de planeet, ook uit liefde voor de theesmaak. De doorsnee-thee die je in Nederland kunt kopen is gemaakte via het ctc-procedé: crush, tear, curl. Daarbij is bij de machinale oogst de halve theeplant gekortwiekt, inclusief de ‘verhoute’ stukken van de struik. Terwijl de smaak-, geur- en kleurstoffen – net als bij de hennepplant – nu juist geconcentreerd zijn in de groene toppen. Bij de ‘agressieve’ wijze van oogsten, gaat er dus verhoudingsgewijs veel ‘hout’ mee in de shredder en dat geeft aan de thee een bittere smaak.
Maar het is goedkoop en het verkoopt. Een euro per pakje, maar wat proef je dan? Bovendien gaat maar een paar procent van de opbrengst naar de boeren. De rest gaat naar de grote multinationals.

Wij oogsten hier ook machinaal, maar alleen de toppen. De blaadjes worden op ambachtelijke wijze ‘gerold’; dat geeft een zachte, pure theemelange. In 2018 eindigde onze groene thee op de vierde plaats in de prestigieuze Tea of The World Contest, een wedstrijd waar theemakers uit 200 landen aan meededen.’

Een mooi resultaat. Maar jullie startup bevindt zich vier jaar later nog altijd in de opstartfase – er moet geld bij. Alle free publicity ten spijt…
‘Een startup kent diverse groeifases en bij iedere groeifase hoort ook een financieringsronde dus dat hoort erbij. De publiciteit die we tot nu toe hebben gekregen ging vooral over de theeboer of plantage uit Zundert en hoe bijzonder dat is met als gevolg dat het blijft steken in vertedering over zo’n schattig initiatief. Het is aaibaar, sympathiek. Maar onze inzet reikt verder: we zouden graag zien dat supermarkten en consumenten structureel duurzamere keuzes maken. LocalTea biedt daar een hele mooie oplossing voor. Alleen zo kunnen we onze ambitie waarmaken om de thee categorie structureel te verduurzamen. Aan de cijfers kan het niet liggen. Onafhankelijk onderzoek van de Universiteit van Amsterdam heeft aangetoond dat thee van Local Tea 96 % minder CO2-uitstoot heeft dan ‘gewone’ thee; en 99 % energie en water bespaart. Want onze kassen worden niet verwarmd en alle water wordt hergebruikt.’

Hoe zien jullie jezelf? Als Brabantse cowboys, avonturiers, padvinders?
‘Wij zijn pioniers met een positieve en duidelijke boodschap: het moet anders, het moet duurzamer en eerlijker en het kan ook! Geen enkel ander theemerk kan zo’n korte keten bieden als wij. De ‘gewone’ thee wordt over duizenden kilometers naar West-Europa getransporteerd en vaak volgt dan nog een reis dóór Europa, want op de ene plek staat de blender, op een andere plek vindt de verpakking plaats, etc. Allemaal niet transparant, wel vervuilend. Local Tea is een schoon alternatief, dankzij een zeer korte, transparante keten. De mainstream-theesector heeft nog een schaduwkant: het is een eigentijdse variant van ons koloniale systeem. Uiteraard doen de grote bedrijven wel een inspanning om de situatie te verbeteren, met certificering, opleidingen en leefomstandigheden van arbeiders. etc. Maar dat is en blijft een druppel op de hete plaat. Het grote verschil tussen wat de plukkers zouden moeten verdienen en wat ze uiteindelijk krijgen verklaart de lage kiloprijs.’

‘Onafhankelijk onderzoek heeft aangetoond dat thee van Local Tea 96 % minder CO2-uitstoot heeft dan ‘gewone’ thee; en 99 % energie en water bespaart.’

Is ‘Local Tea’ de thee van de toekomst?
‘Absoluut! Onze doelstelling is om diverse vestigingen van Local Tea te creëren. In België, hier net over de grens, is een LocalTea plantage, in Loenhout. Het is niet de bedoeling dat we hier in Zundert heel groot worden om te gaan exporteren naar andere Europese landen. Nee, in elk land wordt een nieuwe plantage geopend, met lokale thee. En als op de lange termijn de lokale thee zo succesvol wordt dat consumenten zelf thee gaan verbouwen, is dat nog beter. Dan hebben we ons doel bereikt en heffen we onszelf op.’

Koos van Noppen

Ja, en wat nu? Wat kun jij als individuele consument doen?
Make Local Tea Great! Help ze een handje:

1. Deel het verhaal van Local Tea!
Werk aan bewustwording: lang niet alle gangbare thee is op een eerlijke en duurzame manier tot stand gekomen. Het alternatief kost wat, maar dan heb je ook wat.

2. Bestel je thee voortaan via de webshop: www.localtea.com

3. Geef de bedrijfsleider van je supermarkt of kruidenierszaak een pakje cadeau en vraag of ze LocalTea in het standaard-assortiment opnemen.