In een eerder artikel schreven we over \u2018consumption corridors\u2019 en het leven binnen de grenzen van de ander en de aarde. In dit artikel maken we dat concreter aan de hand van enkele kerndata.<\/p>\n\n\n\n
In ons artikel over het Bruto Binnenlands Product<\/a> kwamen het volgende mechanisme op het spoor:<\/p>\n\n\n\n <\/p>\n\n\n\n Om welvaart te cre\u00ebren hebben we dus producten en diensten nodig die ons voorzien in onze bevredigbare noden. Producten komen tot stand in een productieproces. Economen onderscheiden daarbij drie productiefactoren: land, arbeid en kapitaal. Land omvat in deze definitie ook zee en is de verzamelnaam voor alle grondstoffen die we nodig hebben in het productieproces. Hout voor onze meubels en huizen, klei voor bakstenen, voedsel, zeldzame aardmetalen, katoen, ruwe aardolie, en ga zo maar door. Arbeid betreffen de mensen die met behulp van kapitaal de ruwe grondstoffen bewerken tot eindproducten. Kapitaal betekent in dit verband niet geld, maar machines.<\/p>\n\n\n\n In het productieproces begint dus alles met land. Het land levert de grondstoffen. Vanuit die redenering ontstaat de simpele vraag: hoeveel land is er per persoon beschikbaar? Met de huidige omvang van de wereldbevolking van 7,7 miljard mensen<\/a> is er per persoon 1,7 hectare aarde beschikbaar. Hiervan is 1,35 hectare vruchtbaar. Als we ruimte willen overlaten voor wilde natuur en dieren, dan kunnen we als vuistregel vaststellen dat er circa 1 hectare aarde per persoon beschikbaar is. Natuurlijk kunnen er soms ook grondstoffen worden gewonnen uit zee of uit onvruchtbare gebieden zoals woestijn. Daarom kunnen we in de praktijk misschien leven van iets meer dan \u00e9\u00e9n hectare. Maar tegelijkertijd groeit de wereldbevolking nog altijd vrij hard en moeten we ook een wereld anticiperen waarin we met misschien wel meer dan tien miljard mensen samenleven. Ter illustratie: om een jaar lang gevarieerd en voldoende voedsel te eten dat op een natuur-gedreven manier wordt geproduceerd heb je circa 500 \u20131.500 vierkante meter, oftewel 0,05 \u2013 0,15 hectare, nodig. Deze berekening is inclusief het uitgangspunt dat land elke zeven jaar een jaar braak ligt om de bodemkwaliteit te herstellen. Er blijft dan 0,85 \u2013 0,95 hectare over voor ons huis, kleding, medicatie, enzovoorts.<\/p>\n\n\n\n De vuistregel is dus \u00e9\u00e9n hectare. Alles dat wij in het westen per persoon meer dan 1 ha gebruiken moet een ander het door ons noodgedwongen van minder doen. Ook gaat alles dat we meer dan \u00e9\u00e9n hectare gebruiken ten koste van de leefbaarheid van de aarde. Dit betekent dat deze kennis onherroepelijk tot de ethische vraag leidt welk recht wij menen te hebben om van meer dan \u00e9\u00e9n hectare gebruik te maken, terwijl dat ten koste gaat van anderen en de leefbaarheid van de aarde. Van hoeveel aarde leven wij eigenlijk?<\/p>\n\n\n\n Nederlanders leven per persoon gemiddeld van zes hectare land, voor alleen al onze materialen. <\/p><\/blockquote><\/figure>\n\n\n\n De data voor Nederland zijn ontluisterend. In Nederland leven we gemiddeld per persoon van zes hectare voor alleen al onze materialen. Dat wil zeggen, zes hectare voor ons katoen, plastic, elektronica, hout, enzovoorts. Dit is nog exclusief land dat we nodig hebben om onze uitstoot van broeikasgassen te compenseren. Naar schatting is dat ongeveer vier hectare. In totaal leven we dus van tien hectare, met alle gevolgen van dien.<\/p>\n\n\n\n Deze berekening verklaart waarom de genoemde producten in het artikel over duurzaamheid als holle frase<\/a> volgens ons nooit duurzaam kunnen zijn. Arla<\/a> beweert bijvoorbeeld wel dat haar producten klimaatneutraal zijn, maar koopt daarvoor stukken grond op in arme landen om daar bomen te planten die de uitstoot van het bedrijf moeten compenseren. Het wordt daarmee schier onmogelijk om binnen de 1 hectare te blijven als consument. PVC kozijnen hebben een korte levensduur van circa 30 jaar. Op een gegeven moment droogt het kunststof op en wordt het poreus. Als PVC in de verbrandingsoven terecht komt, komen er veel zeer schadelijke gassen vrij. En de genoemde voorbeelden van de manier waarop nu op grote schaal bloemen worden geproduceerd in het artikel over het leven delen<\/a> of auto\u2019s in het artikel over marketing<\/a>, geven hetzelfde aan: door deze producten te kopen en gebruiken kom je al snel aan de \u00e9\u00e9n hectare. En dat terwijl er alternatieven zijn, zoals Accoya hout dat zelfs onbehandeld tot wel drie keer zo lang mee gaat als PVC. Of een forse investering in het openbaar vervoer, om onze mobiliteitsbehoefte op te lossen.<\/p>\n\n\n\n Behalve de ecologische voetafdruk is er nog de sociale voetafdruk. Bijna iedereen weet wel dat mensen in niet-westerse landen onder slechte omstandigheden werken voor onze producten. Mensen maken lange werkdagen, worden blootgesteld aan schadelijke stoffen en krijgen zo slecht betaald dat ze geen of onvoldoende toegang hebben tot een goed huis, gezondheidszorg, onderwijs voor hun kinderen en voedsel. Ook hier komt een ethische vraag om de hoek: Waaraan ontlenen wij het recht om, behoudens fysieke en mentale beperkingen, m\u00e9\u00e9r arbeid te vragen van een ander, dan we zelf geven?<\/p>\n\n\n\n We hebben ook berekend hoe groot onze sociale voetafdruk is. We beginnen honderd jaar geleden. In 1920 op het economische hoogtepunt, maar humane dieptepunt van Nederlands koloniale verleden werkten er ruim 800.000 Indische landarbeider (in voltijdequivalent) ten dienste van de Nederlandse economie. Dat komt neer op 0,6 voltijdsbaan per Nederlands huishouden. Tegenwoordig werken circa 14 miljoen mensen (in voltijdequivalent) in niet-westerse landen onder slechte tot zeer slechte omstandigheden ten dienste van de Nederlandse economie. Dat komt neer op 1,8 voltijdsbaan per Nederlands huishouden. We zien dus dat de uitbuiting en onderdrukking van arme en kwetsbare mensen ver weg in zowel absolute als relatieve zin enorm is toegenomen. Weliswaar oefenen we niet direct meer militaire macht uit om mensen te dwingen, maar hebben we wel de financi\u00eble macht om dit te doen. In eerdere artikelen van ons op Sargasso spraken we daarom over koopmacht. Je hier deel 1<\/a> en deel 2<\/a> lezen. <\/p>\n\n\n\n Als we volgens de waan van de dag de nieuwsbulletins en actualiteitenrubrieken volgen, kunnen we de indruk krijgen dat alle duurzaamheidsproblemen op de agenda staan en binnen enkele decennia zullen zijn opgelost. We hebben de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties en we werken met Haags beleid en de Europese Green Deal toe naar een emissieneutraal en gifvrij Europa in 2050. Om dit te realiseren wordt fors ge\u00efnvesteerd in nieuwe technieken als warmtepompen, zonnepanelen en laadinfrastructuur voor elektrische auto\u2019s.<\/p>\n\n\n\nSociale voetafdruk<\/h2>\n\n\n\n
Wat is duurzaamheid?<\/h2>\n\n\n\n