Dit artikel is geschreven door Mareike Brühl van onze samenwerkingspartner Fork Ranger. Fork Ranger helpt consumenten met het maken van duurzame voedselkeuzes. Dat moet volgens hun leuker en makkelijker worden! Daarom maakten ze het boek ‘Ons Eten als weg uit de Klimaatcrisis’, een Seizoenskalender en de gratis Fork Ranger app.

Na appels zijn bananen het meest gegeten fruit in Nederland! Genieten van dit subtropische fruit is niet meer weg te denken uit ons huidige voedselpatroon. Maar is dat eigenlijk erg, kan ik nog met een gerust hart een banaan in mijn ontbijt met havermout doen? Moeten we in een duurzaam voedselsysteem niet alleen maar lokaal & seizoensgebonden eten?

Na de Tweede Wereldoorlog is ons voedselsysteem enorm veranderd. Het merendeel van ons eten komt niet meer van de boer in het volgende dorp komt, maar legt nu gemiddeld 2500 tot 4000 kilometer af. En waar bananen altijd van ver weg komen, omdat ze simpelweg niet in een Nederlands klimaat groeien, is dat voor bijvoorbeeld aardbeien niet zo. Maar ook daar zijn de voedselkilometers gemiddeld toegenomen. In de winter importeren we ze namelijk gewoon!

Dus: wat is mijn rol als consument? In de gangbare supermarkt kan het best lastig zijn om bij alles te kijken waar het vandaan komt, dus vraag ik me af of dat echt nuttig is.

Transport is een klein deel van de totale CO2 impact van ons eten
Laten we eerst even uitzoomen en het in perspectief plaatsen. Als we kijken naar de gehele CO2 impact van ons eten maakt transport slechts een klein deel uit. In een Europees voedingspatroon veroorzaakt transport slechts 6% van de CO2 emissies, terwijl vlees, zuivel en eieren 83% inneemt.

Dus we kunnen alvast zeggen dat het belangrijker is om na te denken over hoeveel vlees, zuivel en eieren er in ons boodschappenmandje ligt, dan elk etiket in de supermarkt te checken naar herkomstland en producten uit verre landen te vermijden. Bij Fork Ranger maakten we dit kompas om je te laten zien wat het belangrijkste is om op te letten en wat minder belangrijk is.

Hoewel ik geen onderzoeken kon vinden over waarom we dan toch vaak denken dat transport veel meer uitmaakt, vermoed ik zelf het volgende op basis van mijn gesprekken met anderen. 1) We denken vaak dat ons eten met het vliegtuig komt en 2) we weten dat containerschepen heel erg vervuilend zijn. CE Delft onderzocht trouwens een aantal van de claims over containerschepen en daaruit blijkt dat deze niet altijd juist zijn. We denken dus dat ze nog veel vervuilender zijn dan dat ze werkelijk zijn. Maar dat maakt ze natuurlijk niet schoon ;).

Er is meer dan alleen kilometers: hoe ons eten wordt vervoerd
En precies de transportmethode maakt een hoop uit voor hoe voedselkilometers zich naar emissies vertalen. Het goede nieuws is dat maar heel erg weinig eten per vliegtuig wordt getransporteerd: maar 0,16% van de totale voedselkilometers wordt per vliegtuig afgelegd.

Vliegen is duur, dus het is alleen rendabel voor producten die kort houdbaar zijn. Dit zijn vaak zachte, verse en gekoelde producten.

Een paar van de meest ingevlogen producten zijn:

In de winter: verse bessen van ver weg
Asperges uit Peru
Sperziebonen, haricots verts en sugar snaps uit Kenia
Gelukkig, bananen staan er niet tussen, die komen namelijk per boot

Natuurlijk is de uitstoot van ons eten dat met het vliegtuig komt per kilometer ook veel hoger dan alle andere transportopties, maar nog steeds is het dus maar een heel klein aandeel van de emissies van ons totale voedselsysteem.

Verrassend genoeg staat voedsel per boot transporteren niet op plek 2 in de onderstaande infographic. Op zo’n groot containership – hoe vervuilend ook – past enorm veel voedsel, veel meer dan wij ons kunnen voorstellen. Per kilometer is het dus veel minder vervuilend dan een vrachtwagen. Als ons eten meer dan 10x zo ver weg komt per boot dan met de vrachtwagen wordt het dus pas meer vervuilend! Die bananen uit Zuid-Amerika hebben dus niet perse een hogere uitstoot dan sinaasappels uit Spanje, ook al is Spanje veel dichterbij dan Zuid-Amerika.

Okay, maar nu we dit allemaal weten: hoe kan ik dan überhaupt een goede keuze maken in de supermarkt? Je hebt als consument simpelweg niet alle informatie. En daarbij is het een onmogelijke taak om dit voor elke optie die je hebt uit te gaan zoeken of rekenen, al zou je je best doen. Dus hierbij wil ik graag onze aanpak bij Fork Ranger met je delen.

Pragmatische handvatten om verantwoord subtropisch te genieten
Allereerst is het belangrijk om te beseffen dat voedselkilometers reduceren niet onze belangrijkste taak is op weg naar een duurzaam voedselsysteem. Hoeveel vlees en zuivel we eten is een veel meer bepalend in de CO2 impact van ons eten. In onze blog hier kun je nog eens kijken hoe de impact van vlees zich verhoudt tot ingevlogen sperziebonen.

Daarnaast kun je je het beste focussen op het vermijden van voedselproducten die met het vliegtuig komen, aangezien dat maar een aantal producten zijn, die wel een relatief hoge uitstoot hebben (vergeleken met het transportaandeel van andere producten). Het gaat vooral om zacht fruit (verse bessen) in de winter, groene asperges uit Peru en sperzieboontjes of sugar snaps uit Kenia. Gelukkig hebben de Lidl en Albert Heijn ons ook beloofd helemaal geen voedsel meer te verkopen dat wordt ingevlogen. En zijn er natuurlijk tal van lokale winkels waar je zeker weer dat de groente en het fruit niet per vliegtuig komt.

En als je dan toch voor een speciale gelegenheid één van deze producten wilt kopen, bedenk dan dat het beter is dat bakje bosbessen hierheen te vliegen dan zelf in de winter in het vliegtuig naar Marokko te stappen. En die banaan? Die hoef je dus niet meteen uit je ontbijt te schrappen. Na het zien van dit filmpje van mijn collega Frank kun je zeker nog verantwoord subtropisch genieten.

P.S. Als laatste wil ik nog kwijt: we hebben hier vooral gekeken naar CO2 impact. Dat wil niet zeggen dat er geen andere goede redenen zijn om toch meer lokaal en seizoensgebonden te eten, maar daarover een andere keer meer (of bekijk alvast eens deze blog op de Fork Ranger website hierover).