Bjorn Lous
Als we binnen de grenzen van de aarde willen leven, dan kunnen we het niet van technologie alleen verwachten. De vermindering van onze milieu-impact door zuinigere apparatuur en duurzamere producten, zoals zonnepanelen en elektrische auto’s, is ruimschoots onvoldoende. Om in korte tijd onze ecologische voetafdruk drastisch te verkleinen, zullen we anders en vooral minder moeten consumeren.
Nu is niet elke verandering in ons consumptiepatroon even effectief. En uiteraard zal er ook van alles op grote schaal moeten gebeuren, met doortastend beleid en consequente uitvoering, zowel op landelijk, Europees als mondiaal niveau. Maar er zijn een paar dingen waar we zelf invloed op hebben die ons een flinke stap verder kunnen helpen.
Onderzoek van de Universiteit van Leeds laat zien dat met zes gedragsveranderingen een kwart van de vermindering in de uitstoot van broeikasgassen gerealiseerd kan worden die nodig is om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graad Celsius. Met name de rijkere huishoudens kunnen door deze veranderingen toe te passen een behoorlijke bijdrage leveren.
Wat zijn de belangrijkste stappen?
1. Elektronische apparatuur
Allereerst kun je je ecologische voetafdruk aanzienlijk beperken door je elektronische apparaten ten minste zeven jaar te gebruiken. De meeste laptops en smartphones kunnen een dergelijke periode van intensief gebruik makkelijk aan. Hoewel de reclameafdelingen ons willen laten geloven dat onze telefoons na twee of drie jaar al verouderd zijn, kan hun fysieke levensduur met een paar simpele refurbish-reparaties vaak met een aantal jaar verlengd worden. Je kunt hier ook rekening mee houden wanneer je een telefoon uitzoekt – koop dan een telefoon die makkelijk te demonteren is en waarvan een producent ook een uitgebreid assortiment aan onderdelen levert. En als je dan toch langer doet met je telefoon, waarom zou je dan niet meteen proberen om eventuele nieuwe aankopen zo lang mogelijk uit te stellen? Van een nieuwe iPhone 11 komt immers slechts 13% van de uitstoot voor rekening van het gebruik. De rest is het gevolg van de productie, transport, en afvalverwerking.
In een gemiddeld Nederlands huishouden bevinden zich 93 elektrische apparaten? Naast de standaardapparaten als wasmachine, koelkast, en tv, worden steeds vaker Apps gebruikt om van alles in huis aan te sturen. Denk aan verlichting, een smartwatch en vaak hebben Nederlanders zowel een smartphone als een laptop en een tablet. Op zich niets mis mee, maar naast alle materiaalkosten met bijbehorende voetafdruk hebben deze gadgets ervoor gezorgd dat ons energieverbruik in de afgelopen 25 jaar met 20% is toegenomen.1 Hoewel de CO2-uitstoot van deze energie is afgenomen, is de beste manier om onze ecologische voetafdruk te reduceren nog altijd het verminderen van ons energieverbruik (link naar artikel over low-tech). Daarom als extra tip: denk goed na over de apparaten die je gebruikt, en de meerwaarde daarvan!2
1 Bron: https://www.nu.nl/advertorial/advertorial-energie-besparen/4154752/nederlanders-hebben-93-elektrische-apparaten-in-huis.html, gebaseerd op inmiddels afgesloten CBS-onderzoek.
2 Wil je weten wat de grootste energieslurpers zijn? https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-in-huis/grote-energieslurpers/
2. Auto
De tweede stap die je kunt zetten is om je auto weg te doen. Er zijn tegenwoordig steeds meer alternatieven, zoals deelauto’s van MyWheels, Greenwheels, SnappCar, etc. Soms is het prettig om op elk moment over een eigen auto te beschikken. Maar realiseer je dan wel dat van de uitstoot van transport (zo’n 25% van de wereldwijde uitstoot) tweederde voor rekening komt van privéauto’s. Ter vergelijking: de luchtvaart, hoewel veel in het nieuws, is slechts verantwoordelijk voor 12% van de uitstoot van de transportsector. Het loont daarom om voor korte afstanden zoveel mogelijk de fiets te gebruiken, en voor langere afstanden het openbaar vervoer te overwegen. Mocht je toch je auto willen houden, dan kun je er gerust meer dan 20 jaar mee doen voordat hij toe is aan vervanging.
Wereldwijd wordt een derde van al het geproduceerde voedsel weggegooid. Een onthutsend cijfer.
3. Voeding
Als je besluit om voortaan een grotendeels plantaardig dieet te volgen, geen voedsel weg te gooien, en niet meer te eten dan je nodig hebt, dan heeft dat niet alleen voordelen voor het milieu. De voedselconsumptie is verantwoordelijk voor 25% van alle uitstoot wereldwijd, maar zorgt ook voor 170.000 onnodige doden door onder meer hart- en vaatziekten. Bovendien wordt wereldwijd een derde van al het geproduceerde voedsel weggegooid; een onthutsend cijfer.
Concreet betekent een gezonde hoeveelheid voedsel een gemiddelde inname van 2500 kilocalorieën per dag. Qua vlees en zuivel, de meest vervuilende types voedsel, zit de limiet op maximaal 300 gram vlees per week (oftewel 2x per week) en 1,7 kilo aan melkproducten (240 gram per dag, oftewel 1 glas melk en een kleine portie yoghurt/een boterham met kaas).
4. Kleding
Dat zou een mooie doelstelling zijn: niet meer dan drie stuks nieuwe kleding per jaar. De grote milieu-impact (en ook de sociale impact) van de kledingindustrie is de afgelopen jaren veelvuldig in het nieuws geweest. De uitstoot van deze industrie is tegenwoordig groter dan de uitstoot van de luchtvaart- en scheepvaartindustrie samen. In plaats van tweedehands kleding te kopen kunnen we beter onze totale kledingconsumptie beperken, en met het geld dat we daarmee besparen kleding kopen die eerlijk en milieuvriendelijk geproduceerd is. Tweedehands kleding verlengt de economische levensduur (de tijd dat iets in de mode is of als acceptabel beschouwd wordt), maar niet de fysieke levensduur. Bovendien gaat het erom om de totale hoeveelheid kleding die geproduceerd wordt te beperken. Oftewel: liever 3 nieuwe duurzame shirts dan 10 tweedehands shirts. Er komen ook steeds meer initiatieven om kleding te huren of te leasen. Zo kun je toch nog regelmatig van kleding wisselen zonder dat er kleding bijgemaakt hoeft te worden.
5. Reizen
Naast deze mooie uitdagingen zijn er nog twee stappen die we kunnen zetten. En daarbij kunnen we niet om ons reisgedrag heen. Wanneer we vluchten naar bestemmingen dichterbij dan 1500 kilometer beperken tot eens per drie jaar, dan kunnen we daarmee aanzienlijke uitstoot besparen. Wanneer we ook nog eens het aantal lange vluchten beperken tot eens per acht jaar zijn we helemaal goed bezig. Het onderzoek laat zien dat 70% van alle vluchten in het Verenigd Koninkrijk gedaan worden door slechts 15% van de bevolking. Wanneer juist zij hun vlieggedrag aanpassen valt er dus veel te winnen. Een vlucht per drie jaar betekent overigens dat je nog steeds zo’n 20 keer in je leven op vliegvakantie kunt!
Nog meer?
Met deze vijf stappen kunnen we onze persoonlijke voetafdruk al behoorlijk verkleinen, maar je kunt natuurlijk altijd meer doen. Als je eenmaal gewend bent aan een manier van leven waarin bovengenoemde stappen vanzelfsprekend zijn, wordt het vervolg steeds makkelijker. We zitten nu eenmaal in een systeem en manier van denken die andere opties zo goed als uitsluit. Maar niet voor niets ervaren jongeren een enorme geestelijke druk. Als je de moed genomen hebt om te experimenteren met deze relatief eenvoudige aanpassingen, en je begint los te komen van je verspillende consumptiepatroon, dan is er nóg een uitdaging die je aan kunt gaan.
Het onderzoek daagt ons als kers op de taart uit om één drastische verandering te doen, waarmee we bijdragen aan verandering van het systeem. Want met het huidige economische en financiële systeem gaan we nooit onze milieu-impact beperken. Om wat voor systeemveranderingen gaat het dan? Bijvoorbeeld de omschakeling naar groene energie, of naar een bank die investeert in groene bedrijven. Maar je kunt ook je eigen huis aanpakken, door zonnepanelen te installeren en vooral je huis goed te isoleren. De echte enthousiastelingen kunnen zich inzetten door activisme, om de overheid te dwingen haar verantwoordelijkheid te nemen. Steun bijvoorbeeld onze stichting om het Nederlandse kabinet onder druk te zetten om werk te maken van de duurzaamheidstransitie.
Voor meer ideeën, check onze site of kijk op https://takethejump.org/.
