Door Edo van Baars
Algemeen wordt aangenomen dat alleen welvarende mensen duurzaam kunnen leven. Dat is niet het hele verhaal.
Het klopt dat producten die op een duurzaam wijze geproduceerd zijn, en tegen een eerlijk arbeidsloon, duurder zijn dan niet-duurzame producten. Immers zijn bij die laatstgenoemden producten de negatieve effecten op mens en milieu niet verrekend in de prijs.
Een woning verduurzamen vraagt om een forse investering, en vaak is ongezond (veelal niet-duurzaam) voedsel goedkoper dan gezond, duurzaam voedsel. Ook duurzame kleding is in aanschaf duurder.
Maar je kan het ook omdraaien: niet-duurzame producten zijn te goedkoop, en duurzame te duur (die vallen veelal ook onder 21% btw tarief). We zijn gewend aan goedkoop voedsel (een Nederlander besteed daar gemiddeld 12,6% in 2022 van het inkomen aan, tegen 30% in 1960)[i] en spullen.
Juist welvarende mensen hebben grote afdruk
Aan de andere kant zijn het juist rijke mensen die meestal minder duurzaam leven dan mensen met minder geld te besteden. Omdat ze in een relatief groot huis wonen, een grote auto hebben, vaak op vakantie gaan en vaker nieuwe spullen aanschaffen. En dat zijn de ecologische impacts die er echt toe doen.[ii]
Kort gezegd: mensen met minder geld leven automatisch duurzamer. Dat geldt binnen een land, zo stoot de rijkste 1% Nederlanders 10 keer (!) zoveel uit als de armste 50%[iii]. En tussen landen: de gemiddelde Nederlander stoot 8,1 ton CO2 uitstoot per persoon per jaar uit, en heeft voor consumptie 3,6 aardbollen nodig. Tegenover een Ethiopiër die 0,16 ton uitstoot en 0,7 aardbol behoeft.[iv] Bovenstaande in achtnemend, is het de vraag of milieubewegingen zich niet beter eerst kunnen richten op verwarmde zwembaden van Het Gooi bewoners, en daarna op kiloknaller vlees dat door de minder welvarende Nederlanders op de BBQ wordt gelegd.
En voor een middeninkomen?
En als je nu niet behoort tot de rijkste of armste groep in Nederland, heb je dan de financiële ruimte om duurzamer te consumeren? In veel gevallen: ja. Duurzaam leven hoeft niet per se duur te zijn. Neem wel even de tijd om je financiële huishoudboekje op orde te brengen. Duurzaam leven hoeft niet duur te zijn, omdat:
- Duurzaam leven betekent vaak diensten en producten niet consumeren, dus je bespaart geld;
- Spullen delen of huren kost niet tot nauwelijks geld;
- Duurzame hobby’s als wandelen, schilderen, buitensporten, lezen, enzovoorts, kosten relatief minder geld dan bijvoorbeeld niet-duurzame tripjes (bijv. verre vakanties en pretparkbezoek) of hobby’s waar je veel spullen voor nodig hebt (bijv. motorrijden).
Mijn huishoudboekje
Oké, leuk zo’n idee dat duurzaam leven niet duur hoef te zijn. Maar hoe ziet dat er in de praktijk uit, de echte wereld? Ik heb mijn eigen huishoudboekje als voorbeeld genomen, omdat ik zo duurzaam mogelijk probeer te leven (met ook zo zijn worstelingen). En het spaart ook nog een duit. Kanttekening: ik ben een alleenstaande man. Ik heb de tijd hiervoor. Bijvoorbeeld voor zelf groenten oogsten en voor bijna alles de fiets pakken.
Maar ook met een druk gezin, is er meer mogelijk dan automatisch wordt aangenomen. Het is vooral een kwestie van eenmalig uitzoeken welke diensten en goederen relatief betaalbaar zijn en makkelijk te gebruiken. Voorbeeld: een keer flink inslaan bij de kringloopwinkel is goedkoop en kost weinig tijd.
[i] https://longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2022/waar-geven-we-ons-geld-aan-uit/ en https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2012/49/smakelijk-weten
[ii] Porcelijn, B. (2017). De Verborgen Impact. Amsterdam: Volt.
[iii] https://milieudefensie.nl/actueel/rapport-klimaatkloof
[iv] https://ourworldindata.org/co2/country/ethiopia#per-capita-how-much-co2-does-the-average-person-emit
