Dit artikel is geschreven door Mareike Brühl van Fork Ranger. Fork Ranger helpt consumenten met het maken van duurzame voedselkeuzes. Dat moet volgens hun leuker en makkelijker worden! Daarom maakten ze het boek ‘Ons Eten als weg uit de Klimaatcrisis’, een Seizoenskalender en de Fork Ranger app.

In het artikel ‘Geen vlees, geen zuivel! Maar waarom eigenlijk?’ bespraken we meerdere redenen waarom het goed is om minder of zelfs geen zuivel te eten. Lange tijd was de focus alleen op de klimaatimpact van vlees maar onderstaande infographic laat zien dat de CO2 impact van zuivel hoger is dan veel mensen denken. Toch kan het knap lastig zijn om dit inzicht om te zetten in actie en minder of zelfs geen zuivel te eten. Zuivel is onderdeel van zoveel van onze eetgewoonten, we eten er vrij veel van en nog steeds de norm. Dit artikel biedt je een praktische leidraad hoe je kan starten met minder zuivel eten.

Stap 1) Denk eens na over wanneer je zuivel consumeert

Melkproducten kunnen gemakkelijk deel uitmaken van elke keer dat je eet. Data van WatEetNederland laat zien dat zuivelconsumptie ongeveer gelijk verdeeld is over ontbijt (29,3%), lunch (23,8%), avondeten (25,7%) en tussendoortjes (21,1%). Als je dus een lijstje zou maken voor de gemiddelde eter kan dat er zo uit zien:

– yoghurt bij het ontbijt

– een glas melk bij de maaltijden

– cappuccino voor de brunch

– broodje kaas voor de lunch

– een stuk melkchocolade

– lasagne met gesmolten kaas

– een bolletje ijs als toetje

– een kaasplankje als dessert met een glas wijn

Voor iedereen is dit lijstje net anders. Het helpt om te gaan zitten en op te schrijven op welke momenten je zuivel consumeert. Loop de dag eens door en bedenk na over wat je dan zoal eet. Als je een heel gevarieerd patroon hebt van wat je eet, schrijf dan gewoon de verschillende opties op. Bewust worden van wanneer je allemaal zuivel eet is altijd stap 1.

Natuurlijk zijn er ook veel bewerkte producten die tot je verbazing melkproducten bevatten, zoals bijvoorbeeld brood. Maar die laten we voorlopig achterwege, aangezien de hoeveelheid melk die daarin zit in vergelijking met de momenten die je hebt opgeschreven hoogstwaarschijnlijk erg klein is.

Stap 2) Stel jezelf de vraag: welke van deze momenten waardeer ik het meest?

Van al deze momenten, op welke momenten geniet je het meest? Wat zijn echt fijne momenten? Deze zullen het moeilijkst te verminderen of te vervangen zijn, omdat je het meest gebonden bent aan de ervaring. Het is waarschijnlijk de exacte smaak die voor jou  het belangrijkst is.

Als je de belangrijkste momenten hebt uitgekozen, nemen we juist de onderste 3. Dit zijn de minst belangrijke momenten en zijn ideaal om mee te beginnen.

Je had misschien een rationelere aanpak verwacht, zoals ‘kies degene met de grootste impact’. Maar we hebben geleerd dat om te beginnen, het belangrijker is om de gemakkelijkste te kiezen. Omdat het gemakkelijk is, zul je er echt in slagen. En dat geeft zelfvertrouwen dat het lukt om minder zuivel te eten en het daadwerkelijk vol te houden.

En dat is uiteindelijk beter dan de route te kiezen van de grootste impact – want dat kan ook meteen vrij moeilijk zijn. Als je namelijk voor impact wilt gaan, kies je voor kaas.

Kaas is binnen de zuivelproducten namelijk vaak het product dat de meeste CO2-uitstoot veroorzaakt. Hier kan je meer lezen over de CO2 uitstoot van kaas. Dat komt omdat er veel melk voor nodig is (en we eten er veel meer van dan boter). Helaas blijkt dat kaas ook het moeilijkst te vervangen is.

Stap 3) Zoek naar oplossingen: wat kan gemakkelijk worden vervangen?

Ik weet natuurlijk niet welke onderste 3 momenten op je persoonlijke lijst staan, maar laten we eens kijken naar wat opties. Er zijn meerdere manieren om dit aan te pakken:

a) Laat de zuivel helemaal weg

De eerste optie zou zijn om het gewoon helemaal weg te laten. Is je pasta ook lekker zonder de gestrooide kaas erover? En zo niet, ga dan voor een compleet andere food experience. Maak simpelweg vaker iets anders. De gemakkelijkste manier om zonder zuivel te koken, is door meer Aziatische gerechten zoals curry te maken.

b) Verklein de portiegroottes

Als je maar de helft van de hoeveelheid kaas gebruikt, halveer je ook de klimaatimpact. Het is zo’n logische stap die we vaak over het hoofd zien als het gaat om het verminderen van vlees en zuivel.

Een van onze tips om de portiegrootte te verkleinen gaat over parmezaan: koop de duurste en biologische versie, zo koop je trouwens automatisch minder en ga je er voorzichtiger mee om. Rasp het dan zelf op de fijnste kant van de rasp. Zo krijg je veel kaasdeeltjes en daarmee kaassmaak zonder dat je echt veel kaas gebruikt.

c) Vervang het zuivelproduct door een alternatief voor zuivel

Alternatieven zijn gemakkelijke oplossingen, vooral als ze een zuivelingrediënt vervangen dat niet het middelpunt van de maaltijd of drank is. Over het algemeen geldt:

– slagroom is gemakkelijk te vervangen

– yoghurt is gemakkelijk te vervangen

– melk is gemakkelijk te vervangen, behalve voor sommige liefhebbers van cappuccino

– kaas is het moeilijkst te vervangen

De vettigheid, umami-smaak en textuur van kaas wanneer deze in de oven wordt gebakken: al deze drie kenmerken samen maken kaas veel moeilijker te vervangen. Maar als ik zie hoe ver vleesvervangers de afgelopen 10 jaar zijn gekomen, vertrouw ik erop dat we ook echt nog meer goede kaasalternatieven zullen komen.

Als je een zuivelvervanger kiest, halveer je ongeveer de klimaatimpact van het ‘zuivel’ in de maaltijd. We hebben dit bijvoorbeeld berekend voor onze Romige Pasta met Peer.

Stap 4) Herhaal de bovenstaande stappen. Maar wanneer is het goed genoeg?

Herhaal bovenstaande stappen stap voor stap totdat je op een duurzaam niveau van zuivelconsumptie bent. Neem een paar weken de tijd als je nieuwe manier van eten je gewoonte is geworden, voordat je weer de volgende stap neemt.

Als je ervoor kiest om nog wel af en toe zuivel te eten, dan kan het EAT-Lancet rapport je een goede leidraad bieden. Zij onderzochten hoe we in 2050 de wereldbevolking kunnen voeden op een gezonde en duurzame manier. In het EAT-Lancet-rapport werd berekend hoe zo’n gezond en duurzaam dieet eruit zou zien. Hun zuivelaanbeveling is 250 g volle melkequivalenten per dag: dat is ongeveer de helft van onze huidige consumptie. Dit vertaalt zich naar één glas melk of 1-2 plakjes kaas per dag. In de basis komt het neer op één portie zuivel per dag, in welke vorm dan ook.

Conclusie: zie het als een reis waarin je op je eigen tempo stappen neemt

Het belangrijkste is om een kleine eerste stap te nemen, die voor jou het meest haalbaar is. Dat geeft je vertrouwen en wanneer het onderdeel van je nieuwe routine is, kijk dan verder. Met Fork Ranger willen we je daar graag bij helpen. In onze nieuwsbrief leer je bijvoorbeeld elke week iets nieuws over de klimaatimpact van je eten en een duurzaam voedselsysteem en ontvang je een recept om ermee aan de slag te gaan.

Heb je vragen? Stuur gerust een bericht: mareike@forkranger.com.