Productbeoordeling van Ethical Consumer. Vertaling door Marc Graetz
Wil je een reis boeken? Ga eerst even met ons mee; we gaan een rondje scrollen langs boekingssites.
Als je een reis wilt plannen, is de kans groot dat je je online oriënteert; hoewel je anno 2023 ook nog steeds terecht kunt bij een reisbureau of kaartjesloket. Een aantal grote technologiebedrijven heeft zich op de online-boekingsmarkt gestort. Met slimme sites weten ze hun aanbod zo te presenteren dat de route van ‘zoeken’ naar ‘boeken’ zo kort mogelijk is.
De meeste aanbieders functioneren als tussenpersonen. Ze verdienen hun boterham met commissiegeld, reclame-inkomsten en verkoopvergoedingen – en niet te vergeten: via belastingontwijking. De directeuren van deze bedrijven zijn grootverdieners, jaarlijks strijken ze vele miljoenen op. Slechts twee reisaanbieders van de lijst die we onderzochten, zijn óók eigenaar van de accommodaties en de vervoermiddelen, te weten Young Hostels Association en TUI. Goed om deze informatie in je achterhoofd te houden, als je scrollt.
Om maar meteen met het slechte nieuws uit ons onderzoek in huis te vallen: enkele van de grootste online reisaanbieders in Nederland en Europa zijn óók bekend vanwege hun wangedrag, als het gaat om zorg voor het milieu en verantwoord financieel beleid. Verder hebben we een aantal kleinere en meer gespecialiseerde ondernemingen beoordeeld. Alle bedrijven in onze beoordelingstabel hebben een aanbod in de reisbranche, variërend van een vliegreis, een hotel of een ander type accommodatie (zoals hostels, glamping en logeerkamers). We belichten ook enkele non-profit sites, die zich bijvoorbeeld richten op woningruil in vakantietijd. Bovendien geven we tips om vliegvrij te reizen, we zetten aanbieders van milieuvriendelijke pakketreizen in de spotlights en vermelden een aantal websites voor werkvakanties.
Just Enough vraagt aandacht voor het gedrag van enkele grote aanbieders die zich schaamteloos profileren als klimaatontkenners of zich bedienen van strategieën om belasting te ontduiken. Verder belichten we verschillende andere schadelijke effecten, uit de wereld van touroperators en reisbureaus: de steeds maar toenemende toeristische luchtvaart; het verdwijnen van gewone woonhuizen voor de lokale bevolking ten gunste van shortstay- en vakantiewoningen en de rammelende milieukeurmerken van de accommodaties.
Een vlucht van Amsterdam naar Londen kan daardoor vijf (!) keer goedkoper zijn dan met de trein. En toch komen daarbij meer dan vijf keer zoveel broeikasgassen vrij.
Vliegreizen nemen een grote vlucht
Zes op de tien Nederlanders boekt jaarlijks een internationale vlucht. Nog niet zo gek lang geleden was een vakantie in het buitenland een zeldzame trip. Zo rond de eeuwwisseling zijn goedkope vluchten echt van de grond gekomen, in 2019 gingen Nederlanders 10,1 miljoen keer met het vliegtuig op vakantie. Vanaf 2002 zijn prijsvechters vakantievluchten gaan aanbieden vanaf Eindhvoen Airport. Ook de vliegvelden in het Duitse Weeze en het Belgische Zaventem worden vaak door Nederlanders gebruikt als vertreklocatie. Het aantal vliegtuigpassagiers zal wereldwijd naar verwachting verdubbelen in de komende 15 jaar. De coronapandemie heeft nauwelijks een dempend effect op de statistieken. Frankrijk, Nederland en Oostenrijk hebben weliswaar de financiële reddingsoperaties van luchtvaartmaatschappijen tijdens de pandemie voorwaarden gekoppeld aan eisen ten aanzien van het behalen van klimaatdoelstellingen; maar die maatregelen zijn nauwelijks effectief. De Britse regering heeft zelfs ten tijde van de klimaattop in Glasgow (COP26) in 2021 de belasting op binnenlandse vluchten tijdelijk verlaagd.
De luchtvaart wordt sowieso nauwelijks belast. Er wordt geen btw berekend bij de ticketverkoop en er wordt geen accijns geheven op kerosine. Een vlucht van Amsterdam naar Londen kan daardoor vijf (!) keer goedkoper zijn dan met de trein. En toch komen daarbij meer dan vijf keer zoveel broeikasgassen vrij. Volgens een studie is de milieubelasting van een retourvlucht van Amsterdam naar Londen 126 kg CO₂eq per passagier, en slechts 21 kg CO₂eq als de trein wordt gepakt. De verduurzaming van luchtvaartmaatschappijen houdt geen gelijke tred met hun expansie. Daarbij helpt het gemak van het online boeken van vluchten zeker niet.
Toerisme: problemen en oplossingen
We concentreren in ons overzicht op sites voor het boeken van je reis (vervoer én accommodatie), al dan niet voor een vakantie. Het lijkt ons terzake om meteen wat aandacht te besteden aan het bredere fenomeen toerisme. Wereldwijd gaat er in deze sector 9 biljoen dollar om (het cijfer is van 2018). Het is natuurlijk een belangrijk vehikel in de verdeling van welvaart en er zijn veel banen aan verbonden. Maar er is een enorm probleem met de ‘economische lekkage’, zoals reisjournaliste Helen Coffey dat noemt in haar boek Zero Altitude. In plaats van dat de uitgaven van toeristen naar de lokale economieën vloeit, wordt een groot deel ervan opgevangen door multinationals, die hotels en resorts exploiteren; ze strijken ook het geld op van de producten die ze importeren om aan de vraag van toeristen te voldoen.
Zero Altitude is vooral een boek over leren reizen zonder te vliegen, en Helen ontdekt onderweg ook tal van andere manieren van reizen. Zo werd het bedrijf Much Better Adventures (MBA) opgericht om het probleem van wegsluizen van winsten aan te pakken. De reguliere reisorganisaties laten slechts 5% (!) van de toeristische uitgaven in de lokale economie van de bestemming achter. Much Better Adventures zorgt ervoor dat maar liefst 80% in het land van de reisbestemming blijft, en de reis aanzienlijk veel duurzamer georganiseerd is.
Andere bedrijven zoals Intrepid Travel, zetten zich in de landen van bestemming teams met lokale mensen te vormen en door producten en diensten te betrekken van lokale leveranciers. Op groenevakantiegids.nl vind je 1500 accommodaties in 28 landen, waarbij de reis en het verblijf lagere emissies per bezoeker veroorzaken. Toeristen vertellen daar met passie en enthousiasme over hun favoriete reizen per trein en boot; hun verhalen staan in schril contrast met de matte manier waarop passagiers meestal over vliegreizen praten. Al snel bleek dat minder vliegen niet alleen voordelen heeft voor het klimaat; langzaam reizen voegt een heel andere dimensie van spanning en avontuur toe.
WAT JE WEL WIL KOPEN
- Wil je reizen met minder impact op het klimaat? Kies dan bestemmingen die je per trein, bus en veerboot kunt bereiken, in plaats van per vliegtuig.
- Zoek je een accommodatie die minder energie verbruikt? Overweeg hostels, kamperen, glamping of andere locaties met hoge duurzaamheidscriteria, als alternatief voor reguliere hotels en resorts.
- Wil je de milieu-impact van je maaltijden onderweg verminderen? Vind veganistische en vegetarische accommodaties en restaurants op www.happycow.net (met ruim 4.000 adressen in Nederland).
WAT JE NIET WIL KOPEN
- Draagt je vakantie-accommodatie bij aan de huizencrisis? Als je online platforms gebruikt om een kamer te vinden, kijk dan uit voor verhuurders die meer dan één advertentie hebben of complete appartementen verhuren waar ze niet in wonen. Non-profit alternatieven voor Airbnb zijn in Nederland https://www.vriendenopdefiets.nl/nl en internationaal www.bewelcome.org en Trustroots.org en www.Warmshowers.com
- Boek je bij een grote keten? Waarom zou je? Probeer liever accommodaties, winkels en restaurants in de buurt te vinden, waardoor meer geld in de lokale economie blijft.
- Is de bestemming alleen per vliegtuig bereikbaar? Soms is een treinverbinding sneller, zoals bijvoorbeeld op het traject Amsterdam-Berlijn. Als je dingen anders plant, zijn er meestal veel andere opties te ontdekken.
Beoordeling van boekingsbedrijven
Ethical Consumer beoordeelt uiteenlopende consumentenproducten op hun maatschappelijke impact. Ze doen dat al ruim dertig jaar en hebben daar een gedetailleerde methodiek voor ontwikkeld. Standaard krijgen bedrijven 7 punten op een schaal van 10. Bij positieve producteigenschappen zoals een langere levensduur, een eerlijk bedrijfsethos of een duurzame certificering kan een product, merk of bedrijf maximaal 10 punten krijgen. Wanneer een bedrijf slecht scoort op bepaalde aspecten gaat er een half punt (aangegeven met een ●) af of een kwart punt (aangegeven met een ○). Staat er niets in een vakje, dan is dat juist goed.
Bij de kolom pluspunten is het tegenovergesteld. Twee sterretjes in de kolom bedrijfsethos betekent een half punt erbij, één sterretje een kwart punt. En het getal in de kolom productduurzaamheid geeft het aantal pluspunten weer voor uiteenlopende aspecten variërend per productsector.
Onderstaande tabel geeft de beeordeelde boekingsbedrijven zien. Best Buys worden bepaald door de redactie van Ethical Consumer op basis van het onderzoek dat ze heeft uitgevoerd, het scoresysteem en het unieke inzicht in de zaken. Meestal is dit het merk (of zijn dit de merken) die bovenaan de lijst staan. Soms scoort een ethisch bedrijf dat echt innovatief is minder goed op het rigide scoresysteem. Ethical Consumer gebruikt de rubriek Best Buy en Aanbevolen koop om dit onderscheid te erkennen. Maar een product kan sowieso niet als Beste Koop uit de bus komen als het het slechtst scoort wat betreft Supply Chain Management; het kan dan nog wel een Aanbevolen merk zijn.
Een deel van de beoordeelde bedrijven is Brits. Fairbnb en Homestay zijn alvast geweldige voorbeelden die ook gericht zijn op de Nederlandse consument. En ja aan Canopy & Stars en YHA ook als je tenminste naar Engeland op vakantie wilt. Maar los daarvan, geeft dit alvast een goede indruk waar je op kunt letten bij een duurzame vakantie. En mis je een mooie Nederlandse parel? Laat het ons weten, dan maken wij er een reportage van! Of wil je dat een Nederlandse parel wordt meegenomen in onderstaande tabel? En heb je ervaring als onderzoeker? Meld je aan als onderzoeker in ons team!
Toelichting op de tabel
Belastingontwijking
Helaas beschikken wereldwijd opererende online reisorganisaties over ideale structuren om belasting te ontwijken. Ze regelen de wereldwijde verkoop van boekingen via een bedrijfsonderdeel in een land waar ze slechts een grijpstuiver aan belasting betalen. Op die manier ontduiken ze de belasting in de landen waar de eigenlijke accommodaties zijn gevestigd.
Dit kan een enorm verlies betekenen voor landen die anders bijdragen zouden hebben geïnd van elk individueel hotel of camping in hun land. En het levert een enorme winst op voor de online-agentschappen, hun aandeelhouders en duurbetaalde directeuren.
Met uitzondering van Love Holidays scoorden alle andere grote bedrijven in ons vergelijkend onderzoek het slechtst op het punt van belastingontwijking, omdat ze hun operationele organisatie in belastingparadijzen gevestigd hebben. Voor Airbnb, Booking.com, Expedia en TripAdvisor vonden we ook recente kritiek in de pers in verband met belastingontwijking in het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Italië en Australië.
Buitensporige beloningen
Een andere manier om minder belasting te betalen, maar ook om te profiteren van de belasting die al is ontdoken, is om aan leidinggevenden puissante beloningen toe te kennen. Behalve Lastminute, noteerden we voor alle grote bedrijven in onze tabel buitensporige salarissen van meer dan een kwart miljoen pond. Airbnb, Booking Holdings, Expedia, TripAdvisor en Trip.com (Skyscanner) scoorden slecht vanwege de extreme salarissen van meer dan €1 miljoen. Airbnb was de slechtste, met een executive beloningspakket voor zijn CEO van 120 miljoen dollar, ook al bestaat 119 miljoen daarvan uit aandelen. Dit zou zomaar de hoogste beloning zijn die we ooit in deze sector hebben gezien.
Klimaatverandering
Slechts drie bedrijven in ons onderzoek, Independent Hostels, Fairbnb en Canopy & Stars, scoorden onze beste beoordeling waar het gaat om beleid ten aanzien van de CO2-uitstoot. Dit zijn allemaal kleine bedrijven die milieuvriendelijke alternatieven aanbieden. Allen pakten de uitstoot van hun
eigen operationele activiteiten aan en werken samen met de door hun ingehuurde accommodaties om ook op die locaties de uitstoot te verminderen. Alle anderen scoorden zeer slecht. In een bedrijfstak die diensten verleent aan mensen die de wereld willen zien en genieten, is het verrassend dat sommige van deze bedrijven geen enkele informatie op hun websites tonen over (het verminderen van) hun klimaatimpact. Dit waren Awaze, Homestay, Love Holidays en TripAdvisor.
Airbnb, Expedia, Lastminute, Skyscanner en TUI erkenden hun mogelijke milieu-impact, maar rapporteren niet jaarlijks over hun uitstoot.
YHA rapporteerde wel zijn emissies, maar was niet open over de aanpak om de uitstoot te verminderen, terwijl ze daar in het verleden wel over berichtten.
Booking Holdings was het enige grote bedrijf in de tabel dat zijn CO2-emissie rapporteerde, maar scoorde nog steeds zeer slecht omdat het niet aannemelijk maakte een vermindering ten opzichte van eerdere uitstoot te realiseren. Hun claim dat ze de uitstoot wel verminderden, was gebaseerd op de aankoop van compensatie-certificaten (zoals REGO’s) in plaats van hun eigen energieverbruik te verminderen.
Beste koop
Onze Beste Koop is Fairbnb, die ook boekingsopties in Europa heeft.
Merken die je moet vermijden
Het laagst scorende bedrijf was TUI. Wij raden aan alle bedrijven te mijden die punten verloren voor fiscaal gedrag, maar TUI verloor extra punten vanwege deportatievluchten, moderne slavernij en dierenrechten.
Definities van alle categorieën zijn te vinden op www.ethicalconsumer.org/our-ethical-ratings
Beste Koop wordt door de redactie bepaald op basis van het onderzoek dat we hebben uitgevoerd, het scoresysteem en het unieke inzicht in de onderwerpen dat onze redactie heeft.
9 van de 10 keer zal dit het merk (of de merken) zijn die bovenaan staan, maar soms scoort een ethisch bedrijf dat echt innovatief is minder goed op ons rigide scoresysteem en we gebruiken de rubriek Beste Koop en Aanbevolen om dit te erkennen.
Een bedrijf kan geen Beste Koop zijn als het slecht scoort op Supply Chain Management, maar het kan wel een Aanbevolen merk zijn.
